Hịch trí thức - Nhà thơ NGÔ MINH

HỊCH TRÍ THỨC
Trước hết, xin vái lạy trước oai linh của Đức Thánh Trần. Xin thử đứng
trộm vào vị trí chủ tịch hội trí thức (tuy chưa thành lập) để viết bài
hịch này, đối tượng là bạn bè thân của tôi (chứ không dám nói với toàn
thể trí thức đâu nhá).
HỊCH TRÍ THỨC
Ta thường nghe, bà Ba Sương chút nữa lâm vào vòng tù tội; Bùi Thị Minh
Hằng bị bắt đi cải tạo 2 năm chỉ vì đòi thả khỏi trại phục hồi nhân
phẩm Lộc Hà những người biểu tình ủng hộ thủ tướng và quốc hội; Cù Huy
Hà Vũ lĩnh án 7 năm vì tội tuyên truyền chống nhà nước; cụ Lê Hiền Đức
đi đầu trong việc chống tham nhũng, bất chấp mọi sự đe dọa, được tổ
chức Minh bạch quốc tế trao giải thưởng Liêm chính. Đoàn Văn Vươn, một
chàng nông dân cần cù khai hoang ngăn biển, dùng súng hoa cải chống
lại quân cưỡng chế đểu. Từ xưa đến nay, những người bất khuất sẵn sàng
chấp nhận bị trả thù, tù tội đời nào chẳng có. Ví thử những vị đó cứ
khư khư theo thói an phận thủ thường thì cũng đến chết già trong xó
cửa, sao được toàn dân biết đến, lưu danh trong Việt sử ký Ba Sàm
được.
Các ngươi vốn dòng chữ nghĩa nhưng không đủ bản lĩnh của kẻ sĩ, nghe
những chuyện ấy dẫu có tin nhưng sợ không dám lên tiếng. Thôi, việc
trước đây ta không bàn. Nay ta chỉ lấy chuyện Cống Rộc – xứ thuốc lào
mà nói:
Đoàn Văn Vươn là người thế nào? Em trai của anh là Đoàn Văn Quý lại là
người thế nào mà giữ ngôi nhà chỉ đáng gọi là “chòi trông cá” đương
đầu với quân Đại Ca Ca đông đến hàng đại đội, khiến cho các chủ đầm
phải chịu ơn sâu. Nguyễn Thị Thương, vợ Đoàn Văn Vươn là người thế
nào, em dâu của Vươn là Nguyễn Thị Hiền lại là người thế nào mà trả
lời đài RFA rành rọt, đầy nghĩa khí để công luận đều ghi tiếng tốt.
Huống chi, ta cùng các ngươi sinh ra phải thời loạn lạc, lớn lên gặp
buổi nhiễu nhương. Nhìn bọn tham nhũng cướp bóc của dân giữa ban ngày,
đem thân dê chó mà khinh rẻ người thấp cổ bé họng. Ỷ danh chính quyền
nhân dân phá nhà, bắt chó nấu nhựa mận, dùng xung điện vét sạch đầm
hồ, thành quả lao động của kẻ khác; khoác hiệu đảng, nhà nước để cướp
ruộng vườn, quĩ đất có hạn, lòng tham khôn cùng. Thật khác nào đem
thịt mà nuôi hổ đói, tránh sao cho khỏi tai họa về sau.
Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt
đầm đìa; chỉ căm giận chưa thể xả súng hoa cải, lôi chúng ra vành móng
ngựa, dẫu cho trăm thân này vào vòng tù tội, bị dí điện, dùi cui thúc
vào bụng, đầu bị cắt trọc ta cũng cam lòng.
Ta cùng các ngươi trông coi các trường, viện đã lâu ngày; không có mặc
thì dân cho áo, không có ăn thì dân cho cơm, bằng cấp thấp thì dân cho
đi học tại chức, lương ít thì dân cho thêm khoản phụ cấp; đi công tác
xa đã có máy bay, gần có xe hơi đưa đón, được giải Fields dân cho căn
hộ VIP. Các công trình nghiên cứu tốn tiền tỷ, không áp dụng được, phủ
đầy mạng nhện, dân không nỡ truy xét. Không nghiên cứu ra được cái gì
thì dân vẫn cấp tiền để nuôi dưỡng. Cách đối đãi so với trí thức Âu,
Mỹ bên trời Tây nào có kém gì.
Nay các ngươi ngồi nhìn cường hào hoành hành mà không biết lo, bị dân
gọi là trí thức trùm chăn mà không biết thẹn. Là trí thức mà xun xoe
kẻ có chức quyền mà không biết nhục, thấy nạn phong bì trở thành thông
lệ mà không biết căm. Có kẻ chăm lo hư danh, kẻ bẻ cong ngòi bút; có
kẻ quyến luyến vợ con để thỏa lòng vị kỷ, kẻ sợ mất ghế mà nhắm mắt
trước bao bức xúc trong xã hội, kẻ ham vui mà trễ nải việc cơ quan; kẻ
nghiện ca ve, kẻ phụ họa cho quân lừa bịp. Nếu sâu mọt thành bầy thì
dẫu xun xoe cũng không ngăn được bàn tay tội ác, sự lươn lẹo không thể
đưa bọn chúng ra tòa. Bằng cấp mua không làm cho cường hào nể, mải vun
vén cho gia đình không ích gì trong việc giúp dân. Chữ nghĩa dẫu nhiều
không khuyên nổi quân ác bá, thơ phú tuy hay không ngăn được bạo tàn.
Ca ve dẫu đẹp không làm cho quan tham quên cướp bóc, nịnh hót có hay
không làm cho chúng hoàn lương.
Lúc bấy giờ, trí thức cũng như nông dân bị tịch thu hết đất đai nhà
cửa, đau xót biết chừng nào. Chẳng những ruộng đất của dân không còn
mà nhà cửa các ngươi cũng thuộc về tay kẻ khác, chẳng những gia quyến
anh Vươn phải ở lều tạm mà vợ con các ngươi cũng không có chỗ nương
thân; chẳng những họ Đoàn không có nơi thờ cúng tổ tiên mà tông miếu
các ngươi cũng không còn nơi hương khói. Chẳng những thân ta kiếp này
chịu nhục mà đến trăm năm sau, tiếng nhơ khôn rửa, tên xấu còn lưu mà
gia thanh các ngươi cũng không khỏi mang tiếng trùm chăn chờ công lý.
Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi muốn trùm chăn phỏng có được chăng?
Nay ta bảo thật các ngươi: Là trí thức nhưng các ngươi trước hết là
một công dân. Phải lo đến an nguy của đất nước, phải quan tâm đến số
phận con người. Nên lấy nạn tham nhũng tràn lan làm nguy; lấy điều
lòng dân ly tán làm sợ. Phải tu dưỡng nhân cách, phải dũng cảm bênh
dân; phải trau dồi kiến thức sao cho ai nấy đều giỏi như Hà Vũ, can
đảm như Minh Hằng, chống tham nhũng quyết liệt như cụ Hiền Đức, luật
pháp thạo như Trần Đình Triển, có thể bảo vệ được dân oan hoặc lôi lũ
quan tham ra tòa tống vào ngục tối. Như thế, chẳng những ruộng vườn
của dân mãi mãi vẫn còn mà nhà cửa các ngươi cũng không nơm nớp lo bị
qui hoạch; chẳng những nông dân được yên tâm canh tác mà vợ con các
ngươi cũng không phải tính chuyện tái định cư. Chẳng những họ Đoàn có
nơi thờ phụng tổ tiên mà tông miếu các ngươi cũng được yên bề thờ
cúng; chẳng những nông dân kiếp này thỏa chí làm giàu mà các ngươi
muôn đời sau vẫn còn lưu tiếng tốt; chẳng những tầng lớp trí thức hôm
nay được danh thơm, mà tên tuổi các ngươi cũng lưu truyền sử sách. Lúc
bấy giờ, dẫu các ngươi không muốn trùm chăn, phỏng có được chăng?
Nay ta chọn đường link các bài báo trong vụ Cống Rộc tập hợp thành một
chuyên mục gọi là “Đoàn Văn Vươn”. Nếu các ngươi biết chuyên tập báo
này, dày công nghiên cứu, biến thành hành động cụ thể thì mới xứng là
trí thức, nhược bằng khinh bỏ nó, trái lời ta khuyên thì là kẻ quay
lưng lại với nỗi đau của đồng loại.
Bởi cớ sao? Bởi bọn cường hào với nhân dân là kẻ thù không đội trời
chung; thế mà các ngươi cứ điềm nhiên không dám lột mặt nạ chúng;
không lo trừ tham nhũng, lại lơ mơ về pháp luật chẳng khác nào quăng
ngòi bút mà theo quân ác bá, chìa tay mà xin chúng chút lộc thừa. Nếu
vậy rồi đây, sau khi dẹp hết tham nhũng, để thẹn muôn đời, há còn mặt
mũi nào đứng trong cõi trời che đất chở này nữa?
Cho nên ta viết bài hịch này để các ngươi hiểu rõ bụng ta.
15/02/2012
“Chủ tịch hội trí thức giả tưởng”
(Nhà thơ Ngô Minh)

Sự duy tâm, duy ý chí của một Đảng Mac xit cầm quyền

Phạm Viết Đào.

Phần 1: Đảng muốn chỉnh đốn nhưng lại phờ lờ vai trò, nguồn sinh lực từ nhân dân ?

Nghiên cứu những ý kiến phát biểu của TBT Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) thấy ông quán triệt 4 nội dung, trong đó có 2 nội dung quan trọng của hội nghị lần này:

- “Thứ nhất, công tác xây dựng Đảng luôn có ý nghĩa cực kỳ quan trọng. Đây là bài học lớn, là kết luận sâu sắc, đúc rút qua quá trình hơn 80 năm hoạt động của Đảng. Càng đi vào đổi mới, phát triển kinh tế thị trường, mở cửa hội nhập, càng cần phải coi trọng công tác xây dựng Đảng; đây là nhân tố đảm bảo thực hiện thắng lợi Cương lĩnh chính trị, mục tiêu, nhiệm vụ xây dựng chủ nghĩa xã hội, bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.

- Thứ tư, các thế lực thù địch tiếp tục chống phá điên cuồng sự nghiệp đổi mới của đất nước ta nhằm xóa bỏ chế độ xã hội chủ nghĩa, xóa bỏ sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, xóa bỏ Chủ nghĩa Mác-Lênin và Tư tưởng Hồ Chí Minh. Trong bối cảnh tình hình trên, Đảng ta luôn nhấn mạnh phải đặc biệt coi trọng công tác xây dựng Đảng, coi đây là nhiệm vụ then chốt, nhiệm vụ có ý nghĩa sống còn đối với Đảng ta, chế độ ta.”

Như vậy là: TBT vẫn coi nhiệm vụ chống các thế lực thù địch là "then chốt ", là một trong 4 nội dung quan trọng trong Nghị quyết chính đốn Đảng lần này; các thế lực thù địch siêu hình vẫn tiếp tục được coi là đang thách thức sự tồn tại cũng như vai trò lãnh đạo của Đảng ?

Nghị quyết Trung ương 4 tập trung vào 3 vấn đề cấp bách: “Thứ nhất, ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp. Thứ hai, xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, nhất là ở cấp Trung ương nhằm đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế. Thứ ba, xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm cá nhân người đứng đầu cấp ủy, chính quyền trong mối quan hệ với tập thể cấp ủy, chính quyền, cơ quan, đơn vị. Ba nội dung đó có quan hệ gắn bó, trong đó, nội dung thứ nhất là trọng tâm, xuyên suốt, mang tính cấp bách nhất.” 
Và nhóm 4 giải pháp: (1)Nhóm giải pháp về tự phê bình và phê bình, nêu cao tính tiền phong và gương mẫu của cấp trên; (2) Nhóm giải pháp về tổ chức, cán bộ và sinh hoạt Đảng; (3) Nhóm giải pháp về cơ chế, chính sách; (4) Nhóm giải pháp về công tác giáo dục chính trị, tư tưởng. Tinh thần toát lên trong các nhóm giải pháp đó là: Xác định những việc cần làm, có thể làm ngay và những việc cần có thời gian chuẩn bị, nhất là về vấn đề xây dựng, ban hành cơ chế, chính sách, xây dựng kế hoạch, lộ trình thực hiện một cách kiên quyết, hiệu quả.”

Trong các nội dung trên không có dòng nào, câu nào đề cập tới vai trò của nhân dân trong việc góp phần chỉnh đốn Đảng; Đáng lý ra: Muốn chỉnh đốn được Đảng phải dựa vào dân, tin dân, phải nghe dân; Có nghe dân, Đảng gần dân, hiểu được dân vì “ chở thuyền và lật thuyền cũng là dân” thì Đảng mới củng cố, mới đẩy lùi được suy thoái để mà tồn tại và phát triển ? Câu châm ngôn thời chống Mỹ: Khó vạn lần dân liệu cũng xong…trở thành câu nằm lòng của cả một dân tộc trong một giai đoạn cam go nhưng trong Hội nghị trung ương chỉnh đốn Đảng lại phớt lờ nguồn sức mạnh vĩ đại này ? Đảng có được ngày hôm nay là do trước đây từng dựa vào nhân dân, xương máu của nhân dân bao thế hệ thế mà giờ đây Hội nghị này, trong 4 nội dung và lại phớt lờ vai trò của nhân dân thì làm sao Đảng vững mạnh được, chỉnh đốn được. Khi một Ban chấp hành Trung ương coi thường dân như vậy, phớt lờ dân như vậy và mọi sai trái, suy thoái lại đổ cho thế lực thù địch thì nghe có thấu tình đạt lý không ?
( Tại hải ngoại, một số phần tử giương ngọn cờ " Chống cộng " lên thực chất để kiếm cớ gây sự, huy động sự quyên góp của những bà con Việt kiều lương thiện, đang có đồng ra đồng vào...Còn Đảng ?)

Khi ra đời, Đảng hoàn toàn dựa vào nhân dân: nhân dân nuôi dưỡng, chở che; Để giành chính quyền về tay mình, Đảng cũng phải sử dụng sức mạnh bạo lực của toàn dân: Cuộc cách mạng tháng 8 giành được chính  quyền là do sức mạnh bạo lực của toàn dân vì năm 1945, cả nước chỉ có 5000 đảng viên ?! Rồi 2 cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc, nếu không có xương máu của nhân dân, tiền của của nhân dân liệu một mình tổ chức Đảng cùng với các vị đảng viên có gánh vác nổi không ?

Những việc làm làm tai ngược, tai hại mất uy tín của Đảng như Tham ô, cửa quyền, áp bức dân chúng quá đáng như vụ Vinashin, như PMU 18, như Tiên Lãng đều do cán bộ Đảng gây ra chứ không do một thế lực thù địch nào gây ra cả…Người dân mất lòng tin vào Đảng do bởi các hành vi suy đồi cụ thể đó chứ họ đâu có thời gian để đọc những luận thuyết trên trời dưới biển, họ đâu bị các thế lực thù địch tuyên truyền, xuyên tạc đường lối chủ trương hay, việc làm ích nước lợi dân của các tổ chức Đảng, của các ông đảng viên...

Về phương diện tuyên truyền: Rất mong các cơ quan tuyên giáo của Đảng chỉ ra các thế lực thù địch nào, đã có các hành vi cụ thể gì tác động vào cái gì cụ thể để chống lại Đảng, làm cho nhân dân mất lòng tin vào Đảng ? Vậy xin hỏi Đảng một bộ phận đảng viên suy thoái nghiêm trọng như ý kiến của TBT Nguyễn Phú Trọng là do thế lực thù địch chống phá điên cuồng cài vào, mua chuộc, dụ dỗ làm cho họ suy thoái; hay do nhân dân bị thế lực thù địch kích động, xuyên tạc nên đã "trông gà hóa cuốc", nhìn nhận một bộ phận đảng viên cốt cán của Đảng giống như những phường trộm cướp ?

Đảng ra đời, thoát thai từ nhân dân, được nhân dân nuôi dưỡng chở che, những điều này đã được văn kiện Đảng đề cập nhiều trong những năm 60 của thế kỷ trước, thế mà giời đây ??? Thế mà giờ đây đứng trước nguy cơ suy thoái, sụp đổ Đảng lại không nhận ra bài học vỡ lòng: Muốn củng cố Đảng, muốn xây dựng Đảng phải dựa vào dân, phải nghiên cứu xem tại sao nhân dân mất lòng tin; Đảng không những không hiểu vì sao nhân dân lại suy nghĩ về Đảng như hiện nay mà lại quay sang đổ cho thế lực thù địch, đổ cho các tác nhân khách quan làm hỏng Đảng ? Trong khi đó thì qua các chuyến thăm ngoại giao thấy Việt Nam có quan hệ hữu nghị với hầu hết các nước lớn trên thế giới ? Vậy xin hỏi các thể lực thù địch này nảy nòi từ đâu ra ?!

Đúng một con bệnh bị đổ bệnh rất nhiều trường hợp do tác nhân khách quan: bị phơi nhiễm do bị dịch lan truyền, thời tiết, khí hậu, môi trường…Nhưng xin hỏi tại sao cùng môi trường đó, hoàn cảnh đó số người bị mắc nhiễm bệnh chỉ chiếm phần nghìn, phần triệu; nếu là do khách quan chi phối thì tất cả bị nhiễm hết chứ ? Một điều sơ đẳng như vậy mà tại sao các bộ óc tinh túy nhất của Đảng cũng không nhận ra?

Xin thưa với Đảng rằng: nhân dân không chỉ là cái ngai bệ thờ để Đảng đặt lên đó những bức hoành phi sơn son thếp vàng vinh danh Đảng mà “ nhân dân “ còn là thị trường tiêu hóa các chủ trương chính sách của Đảng, è lưng ra để gánh, đóng thuế nuôi các ông Đảng viên ngồi lên đầu lên cổ mình ? Thế mà một hội nghị bàn về một việc đại sự; xem lại cách làm việc của Đảng lại không xem xét đến vai trò của nhân dân, có sái với cương lĩnh: Của dân, do dân và vì dân mà Đảng đã đề ra không ? Hay Đảng cho rằng khi mình đã trở thành Đảng cầm quyền thì không cần nhân dân nữa; "nhân dân là tờ giấy trắng"... như Mao Trạch Đông từng nói ?

Marx đã viết ( đại ý ): Quan hệ sản xuất không chỉ sản sinh ra vật phẩm tiêu dùng mà còn sản sinh ra người tiêu dùng; Bởi người tiêu dùng rất nhiều khi nó không phải là sản phẩm thụ động của quan hệ sản xuất mà nó còn tác động trở lại làm thay đổi quan hệ sản xuất…Điều này dễ hiểu vì đã quan hệ thì trường là “Cung-Cầu”; đây là một cặp phạm trù biện chứng, tác động qua lại hữu cơ chứ làm gì có chuyện áp đặt chủ quan một chiều ? Thế mà Đảng chỉ biết mình, chỉ biết trách nhiệm, vai trò của phía Cung mà bất cần biết hiện nay Cầu có còn như điều mình lập trình ? Khi thấy Cầu không như những điều đã lập trình trong “ bộ nhớ “ già nua, cổ lỗ, lỗi môd, quá đát do quan liêu, xa rời thức tế và không chịu học hỏi để nâng tầm mình lên… 
Đọc các văn kiện của Đảng những năm gần đây thấy các tổ chức Đảng, các cơ quan Đảng và các ông đảng viên bảo thủ rất dị ứng, hoảng hốt với phạm trù “ tự diễn biến hòa bình “…Báo Quân đội nhân dân đã dành hẳn chuyên mục thường xuyên viết các bài chống lại Tự diễn biến hòa bình ? Tại sao lại chống lại quy luật phát triển, sinh tồn tự nhiên như vậy ? Một cơ thể con người bình thường muốn duy trì sự sống hàng ngày phải ăn, ngủ, hít thở khí trời, phải thực thi một quá trình trao đổi chất thường trực, nghiêm minh thì mới duy trì được sự sống sinh vật; Một Đảng nhận là marxit, tồn tại và phát triển dựa vào 2 nguyên lý: Duy vật biện chứng và Duy vật lịch sử mà lại sợ sự tự diễn biến; về sinh học thực chất đó là quá trình trao đổi chất thuần túy sinh học… Trái tim nhỏ bé của cơ thể người hàng ngày phải bơm hàng trăm lít máu chở hồng cầu tới các bộ phận trong cơ thể và hút về các máu thải, máu đen để tinh luyện trở lại, để tái duy trì sự sống là điều mà một học sinh phổ thông cũng đã được dạy trên ghế nhà trường.

                                                   Đoan Trang " lộ hàng "...

Những vụ án kinh tế lớn như PMU 16, Vinashin, vụ cướp đất tại Tiên Lãng đã làm “ lộ hàng “, đã phơi bày cái mặt trái của cái cơ chế “Đảng lãnh đạo, nhà nước quản lý và nhân dân làm chủ” ? Đảng lãnh đạo kiểu gì, nhà nước quản lý kiểu gì mà: Bùi Tiến Dũng Tổng Giám đốc PMU 18 mang hàng trăm ngàn đôla tiền tham ô đi đánh bạc mà không biết, ( Bùi Tiến Dũng bị bắt không do cơ quan điều tra, quản lý phát hiện mà do vỡ lở từ một trùm tổ chức đánh bạc bị bắt ); người ta rút ruột hàng tỷ USD tiền nhà nước ( trong vụ VINASHIN ) trong một thời gian ngắn, rút cho tới khi cạn kiệt rồi mới biết; một chủ tịch huyện ngang nhiên huy động trăm bộ đội, công an, dân phòng vào cướp phá tài sản của một nông dân làm ra bằng mồ hôi xương máu của mình giữa ban ngày nhưng lại có nguy cơ bị chìm xuồng nếu không có cư dân mạng, những nghĩa binh trong lĩnh vực thông tin nhảy vào cứu ? Nếu không có lực lượng này thì Đoàn Văn Vươn đã rũ tù chứ đâu phải nhờ vào sự sáng suốt của chính quyền và cấp ủy Hải Phòng ???

                         ( Còn tiếp )

Phần 2: Trị đảng viên hư bằng cách nào ?

Thơ THANH TRẮC NGUYỄN VĂN

Đá và trái tim
Có những dòng lệ nhỏ
Khiến đá hóa trái tim
Có nỗi buồn triền miên
Làm trái tim hóa đá
           1994
Tuyển tập thơ Nghìn câu thơ tài hoa VN
Bút danh Nguyễn Văn Tạo- NXB Văn hoc 2000

Mồ côi
"Má ơi con vịt chết chìm "
Con kêu
òa khóc
Biết tìm má đâu
    1996
Tập thơ Hoa sứ trắng NXB Đà Nẵng 1997

 Hoa quỳnh nở
Giữa đêm chỉ thoảng hương thơm
Cánh quỳnh vẫn khép như còn đợi ai
Em về lấp lánh sương mai
Môi cười hoa nở ngát hai đóa quỳnh
                 2001
Tuyển tập thơ tứ tuyệt Tình thu NXB Đà nẵng 2005
             Không đề

Em xa rời bến sông Hàn
Nắng chao chát đổ, gió ràn rạt bay
Lắt lay một mảnh trăng gầy
Câu yêu gởi lại với ngày rụng rơi
   THANH TRẮC NGUYỄN VĂN

Khảo luận -Nguyễn Khôi

  PHAN KHÔI  VỚI "TÌNH GIÀ"

 

     (Phan Khôi- ông Tổ thơ mới)

             -------------------

 

  Phan Khôi (1887-1959) ,hiệu Chương Dân, quê làng Bảo An,huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam, xuất thân từ gia đình vọng tộc ( cha là Tri phủ Điện Bàn, mẹ là con gái Tổng đốc Hà Nội-anh hùng dân tộc Hoàng Diệu), năm 18 tuổi đỗ Tú tài Hán học (1905)., sau chuyển sang Tây học...lâu nay được suy tôn là "Ông Tổ thơ mới" với khởi thủy là bài thơ "Tình già" được in trên Tạp chí "Phụ nữ tân văn", số 122 ngày 10/3/1932- số cuối xuân Nhâm Thân- đến nay sắp tròn 80 năm.Thơ Việt Nam ta, nếu tính từ Vạn Hạnh thiền sư (?-1018) đến Tú Xương (1870-1894) tới Tản Đà là ngót 900 năm : ông cha ta vẫn làm theo những vần điệu thơ cũ (niêm luật gò bó).thì sự ra đời của bài thơ "Tình già" là một sự đột khởi,trên thi đàn Việt Nam như một làn gió mới xô đổ bức tường thành nghìn năm Phong kiến (theo các thể thơ Trung Hoa làm khuôn vàng ,thước ngọc dùng để Thi cử ra làmQuan cai trị).

 Phan Khôi với sứ mệnh một Nhà văn -ngự sử văn đàn đường thời đã đứng lên hô hào một lối thơ mới : thơ phá thể (được nhiều người tán thưởng cũng như chống lại) mở màn cho sự Đổi mới nền thi ca dân tộc (cả về hình thức cũng như nội dung).

 

               TÌNH GIÀ

 

  Hai mươi bốn năm xưa, một đêm vừa gió lại vừa mưa,

Dưới ngọn đèn mờ, trong gian nhà nhỏ, hai cái đầu xanh kề nhau than thở :

- "Ôi đôi ta, thương nhau thì vẫn nặng, mà lấy nhau hẳn đà không đặng;

Để đến nỗi tình trước phụ sau, chi cho bằng sớm liệu mà buông nhau !"

- "Hay, nói mới bạc làm sao chớ ! buông nhau làm sao nỡ ?

Thương được chừng nào hay chừng ấy, chẳng qua ông Trời bắt đôi ta phải vậy !

Ta là nhân ngãi, đâu phải vợ chồng mà tính việc thủy chung !".

...

Hai mươi  bốn năm sau, tình cờ đất khách gặp nhau

Đôi cái đầu đều bạc, Nếu chẳng quen lung, đố ai nhìn ra được ?

Ôn chuyện cũ mà thôi. Liếc đưa nhau đi rồi, con mắt còn có đuôi.

                             PHAN KHÔI

 

 XUẤT XỨ  BÀI THƠ : Theo một số Nhà Nghiên cứu thì đây là thiên tình sử não nùng mà Cậu Tú Phan Khôi bị tình yêu sét đánh của một mệnh phụ phu nhân (vợ trẻ của viên Quan tứ phẩm quản lý Nhà tù Quảng Nam) xảy ra hồi cuối năm 1907 (21 tuổi) PK do tham gia phong trào "xin xâu" (yêu nước chống Pháp) trong khi gia đình người vợ chưa cưới tuyên bố thoái hôn vì Chàng rể lâm vào vòng lao lý ! Số là hồi tết năm ấy, viên Quan coi ngục chọn đưa "tên tù viết chữ đẹp" (PK) về nhà viết Câu đối Tết cho Quan...thế là một cuộc kiến diện giữa Chàng trai tài hoa (tù nhân vì yêu nước) với người đẹp cùng trang lứa (người trắng trẻo, mặt trái xoan duyên dáng...) để " Bà thấy Thầy thì thương lắm..." Rồi thư đi tin lại cùng đôi lần gặp gỡ vụng trộm...Rồi không thể vượt được rào cản : Nàng ốm và qua đời... , mối tình đẹp và buồn thời trai trẻ trong cảnh ngộ trớ trêu trên đã để lại trong tâm tưởng Phan Khôi không bao giờ phai nhạt , và 24 năm sau dư vị của nó để chàng "hòai niệm" xuất thần bài thơ "Tình già" bất hủ, chỉ có khác là (ở trong thơ) hai người còn sống, đôi mái đầu đều bạc đến nỗi nếu chẳng quen lung đố có nhìn ra được ? Họ chỉ ôn chuyện tình cũ rồi xa nhau, vẫn còn ám ảnh mãi là nỗi thèm khát được nhìn nhau- vì chưa bao giờ được nhìn no nê ,con mắt còn có đuôi là thế (theo Lại Nguyên Ân).

 Về Nghệ thuật : "Tình già" không phải là kiệt tác, thơ viết theo kiểu "thơ văn xuôi" ( tự do có vần ,có nhạc điệu, lời nói choán hình tượng thơ...dễ cảm nhận như một bài "văn biền ngẫu" trữ tình). Tuy nhiên, cái giá trị của nó là phát súng khai hỏa mở màn cho một trận đánh sinh tử gữa thơ Cũ/ Mới...để tiếp đó xuất hiện những Thế Lữ, Lưu Trọng Lư, Huy Thông, Nguyễn Vỹ, Bàng Bá Lân, Xuân Diệu, Huy Cận, Chế Lan Viên, Hàn Mặc tử, Bích Khê ...với nhiều thi phẩm tuyệt tác...kết cục là Thơ Mới toàn thắng : một nền thơ Việt tầm cỡ (đầy hồn Việt với một nghệ thuật cao) ra đời, tạo ra một Thời đại mới của thơ ca Việt Nam, phát triển -hội nhập ra Thế giới với tư thế là một Quốc gia Thơ có tầm cỡ Quốc tế hiện đại.

 

          Góc Thành Nam Hà Nôi 3-2-2012

         Viết để kỷ niệm 80 năm bài thơ "Tình già"

                        Nguyễn Khôi